انواع میلگرد در سازه های بتنی + کاربردها

میلگرد یا آرماتور، از مهم ترین قطعات فلزی مورد استفاده در ساخت اجزای گوناگون ساختمان است. میلگردها موارد استفاده بسیار زیادی داشته و هر کدام از انواع آن ها دارای کاربردهای متفاوتی می باشند. این قطعات فلزی در اشکال و اندازه های مختلف تولید می شوند. میلگردها را می توان به عنوان یک لوله فلزی بلند و توپر در نظر گرفت. در ساخت سازه های بتنی، انواع میلگرد به کار گرفته می شود. در این مقاله قصد داریم به معرفی انواع میلگرد در سازه های بتنی پرداخته و کاربرد آنها را بررسی می نماییم.

معرفی میلگرد

میلگردها طی فرآیند نورد گرم فولاد تولید می شوند. این فرآیند به گونه ای است که شمش های فولاد تازه را طی چندین مرحله از غلطک عبور داده و به آن شکل می دهند. گاهی اوقات نیز از فولادهای کارکرده برای ساخت میلگردها استفاده می شود. میلگردهای ساخته‌شده با این فولادها کیفیت و مقاومت بسیار کمتری خواهند داشت. رنگ میلگردهای ساخته شده از فولادهای کارکرده متمایل به سرخ بوده و به سادگی قابل تشخیص می باشند.

انواع میلگردها بر اساس قطر

به طور کلی، قطر میلگردها بین 6 تا 50 میلی متر می باشد. میلگردهایی با قطر کمتر از 8 میلی متر به شکل قرقره ای در بازار موجود هستند. به این میلگردها سیم مفتول هم گفته‌می شود. میلگردهایی که قطر 8 تا 32 میلی متر دارند در حوزه ساختمان سازی به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. این میلگردها آرماتورهای ساختمانی نیز نامیده‌می شوند. میلگردهایی با قطر بیشتر، معمولا در ساخت برج، پل و… کاربرد دارند.

انواع میلگرد در بازار ایران

میلگردهایی که در بازار ایران وجود دارند در 4 گروه A1، A2، A3 و A4 دسته بندی می شوند. میلگرد A1 از نوع ساده بوده و با نام س-240 شناسایی می شود. میلگردهای ساده معمولا شامل شماره های 8 تا 10 می باشند و برای جوشکاری و خم کاری مورد استفاده قرار می گیرند. میلگردهای A2 یا آج -320 با داشتن آج های فنری در مواردی مانند ساخت خاموت، رابیتس و… کاربرد دارند.

نام دیگر این میلگردها، میلگردهای جناقی است. گروه سوم، میلگردهای A3 یا آج-400 هستند که برای ساخت ستون ها، فونداسیون و… استفاده می شوند. میلگردهای A4 یا آج-500 که با نام میلگردهای آجدار مرکب نیز شناسایی می شوند، گروهی دیگر از انواع میلگرد در سازه های بتنی به حساب می آیند.

کاربرد میلگرد در بتن

میلگردها برای جبران ضعف مقاومت کششی در قسمت پایینی بتن ها مورد استفاده قرار می گیرند. بتن هایی که در ساختار آنها از میلگردهای فولادی استفاده می شود، بتن مسلح نامیده‌می شوند. نوع میلگرد و نحوه قرارگیری آن باعث تغییر کاربرد میلگرد در سازه می شود. در ادامه به بررسی کاربردهای میلگرد در بتن خواهیم پرداخت:

شالوده

میلگردها به منظور ایجاد چسبندگی و انتقال مناسب نیرو، به طور شبکه ای در شالوده قرار می گیرند. میلگردها در بخش های گوشه ای به صورت 90 درجه خم شده و به کار گرفته می شوند.

راستا

از میلگردهای راستا به منظور افزایش مقاومت کششی در بتن استفاده می شود. این نوع میلگردها در اندازه های مختلف و با توجه به نیاز هر سازه در داخل ستون ها قرار‌گرفته و موجب افزایش استحکام سازه می شود.

خاموت

خاموتها نوعی میلگرد عرضی هستند که موجب مقاومت سازه در برابر نیروهای چرخشی و یا برشی می شوند. خاموت ها را به دور میلگردهای راستا می بندند تا میلگردهای راستا به دلیل فشار بیش از حد آسیب نبینند و دچار بیرون زدگی نشوند. خاموتها نباید قطر کمتر از 6  میلی متر داشته باشند. بر اساس مقررات، اگر فاصله بین دو میلگرد طولی، بیشتر از 15 سانتی متر باشد می بایست بین آنها خاموت قرار داد. انتهای خاموت‌ها را پس از بسته‌شدن باید به اندازه 135 درجه به طرف داخل خم کرد تا مقاومت خوبی به دست آورند.

سنجاقی

میلگرد سنجاقی باعث ایجاد اتصال مستحکم بین میلگردهای راستا و خاموت می شود. این میلگرد به دو روش ممکن است ساخته‌شود. در روش اول، دو سر میلگرد به اندازه 90 درجه خم می شوند. اما در روش دوم یک سر میلگرد را به اندازه 90 درجه و سر دیگر آن را 135 درجه و به شکل چنگک خم می کنند. از میلگردهای سنجاقی معمولا در آرماتوربندی ستون یا آرماتوربندی دیوار برشی استفاده می شود.

خرک

خرک در قسمت کف و فونداسیون به صورت دو شبکه متوالی و با طول معین به کار می رود. از خاموت در ساختار فونداسیون استفاده نمی شود و به همین علت، خرک به منظور بستن آرماتورهای بالایی مورد استفاده قرار می گیرد. خرک ها نوعی آرماتور پایه دار هستند که بر اساس ابعاد فونداسیون و همچنین تعداد میلگردهای بالایی، ویژگی های متفاوتی خواهند داشت. قطر میلگرد به کار رفته برای خرک، به عمق فونداسیون وابسته بوده و با آن رابطه مستقیم دارد.

رکابی

رکابی موجب نگه داشتن آرماتورهای طولی و عمودی در دیوارها می شود.

میلگردهای ممان منفی و اوتکا

این میلگردها در سقف تیرچه بلوک مورد استفاده قرار‌گرفته و وظایف مهمی دارند. میلگردهای اوتکا در انتهای تیرچه ها ظرفیت برش را تامین می نمایند. میلگردهای ممان نیز وظیفه تامین ظرفیت خمشی منفی را به عهده دارند. میلگرد ممان منفی موجب عدم فروپاشی سقف، کاهش بار وارده بر میلگردهای اصلی کششی، کم کردن دامنه ارتعاش، کاهش خیز سقف و ترک نخوردن سقف می شوند. نکته ای باید به آن توجه داشته باشید این است که آرماتورهای ممان منفی همواره باید در سازه قرار‌داده شوند؛ اما آرماتورهای اوتکا فقط زمانی مورد استفاده قرار می گیرند که مقاومت برشی در قسمت انتهایی تیرچه به اندازه کافی نباشد.

جمع بندی

میلگردها از پرمصرف ترین و مهم ترین مصالح ساخت و ساز به حساب می آیند. از جمله کاربردهای میلگردها، استفاده از آنها در سازه های بتنی است. انواع میلگرد در سازه های بتنی استفاده می شود که هر کدام از آنها ویژگی ها و وظایف خاص خود را داشته و بر اساس این ویژگی ها در بخش های مختلف ساختمان قرار می گیرند. در این مقاله با انواع میلگرد در سازه های بتنی آشنا شدیم و کاربرد آنها را بیان نمودیم.