اسلب یا تختال چیست و چه کاربردی دارد؟ انواع + روش تولید
اسلب یا تختال در واقع محصولی نیمه خط و میان خطی از فولاد است که طی فرایند ریخته‌گری یا عملیات نورد شمش ساخته می‌شود. این محصول برخلاف شمش‌ها مربعی شکل نبوده و به صورت مستطیل به عنوان مواد اولیه برای ساخت ورق سیاه، ورق‌های آلیاژی و… تولید می‌شود.
جنس اغلب تختال‌ها از فولاد کربنی بوده، اما انواع دیگر این محصول در متریال‌های فولاد ضد زنگ، آهن، منگنز، کروم، سیلیسیم، مولبیدن و… نیز ساخته‌می‌شوند. کدهای استانداردی در قسمت انتهایی تختال حک می‌شود که نشان دهنده متریال آنها است. در این مقاله بیشتر درباره تختال، کاربرد، روش تولید و انواعی که دارد خواهیم پرداخت.
تختال یا اسلب چیست؟
اسلب در واقع از فرآورده‌های فولادی به شمار می‌آید و مهمترین مشخصه آن ظاهر مستطیلی شکل آن بوده که از عرض کمی برخوردار است. اغلب این ورق‌ها دارای عرضی در حدود 650 الی 2000 میلی‌متر و همچنین ضخامتی در حدود 200 الی 250 میلی‌متر می‌باشند.
به منظور تولید ورق‌های سیاه یا گرم از تختال استفاده می‌شود. البته ماشین آلات و دستگاه‌هایی برای این امر مورد استفاده قرار می‌گیرند، به طور قطع در کیفیت و ساخت محصول نهایی موثر است.
مهمترین موارد کاربرد تختال
به طور کلی تختال، بیلت و بلوم از جمله محصولات پیش ساخته از متریال فولاد هستند که به منظور تولید مقاطع فولادی مانند لوله، تیرآهن هاش، میلگرد و ورق کاربرد دارند. از تختال برای ساخت محصولات متنوع تخت فولادی مثل ورق و کویل که در صنایع ماشین سازی کاربرد دارند، استفاده می‌گردد. اما مهمترین کاربرد اسلب‌ها ساخت ورق‌های فولادی است.
بدین صورت که ابتدا تختال‌ها در دمای مشخصی مورد حرارت واقع شده و سپس با استفاده از فشار غلطکی نورد می‌شوند تا ضخامت آنها کاهش یابد. در انتها ورق سیاه یا گرم تولید می‌شود که با انجام تغییراتی در آن می‌توان محصولات دیگری مانند ورق‌های گالوانیزه را به دست آورد.
مهمترین ویژگی‌های تختال
یک تختال مرغوب و با کیفیت لازم است از ویژگی‌های ذیل برخوردار باشد.
- برخورداری از سطحی بدون پوسته و کاملاً صاف
- فاقد هرگونه اشکال در سطح ظاهری و همچنین بخش داخلی تختال
- فاقد هرگونه ترک
- فاقد هرگونه حفره انقباضی بر روی تختال
- عدم برخورداری از جوش و اثرات آن
- برخورداری تختال ها از لایه ضد زنگ در هر دو سمت
بررسی معایب تختال
از مهمترین معایب تختال ها می‌توان به وجود گودی‌های طولی و عرضی بر روی سطح آن اشاره کرد. همچنین ورقه شدن سطحی، دو پوستگی، موجدار شدن، خمش گوشه‌ای، حفره‌های سوزنی یا گازی، قطرات فلز، خط و خش و… از دیگر معایب این محصولات به شمار می‌آید. از معایب هندسی در تختال‌ها نیز می‌توان به فرورفتگی‌ها، بادکردگی‌ها و لوزی شدن آنها اشاره کرد.
بررسی مزایای تختال ها
در صورتی که اسلب‌ها به صورت مرغوب و بر اساس استانداردهای معین تولید شوند، می‌توان با صادرات آنها به کشورهای مختلف ارزآوری مطلوبی برای کشور به همراه داشت. همچنین این محصولات در تولید لوله، تیرآهن، کویل، میلگرد و همچنین صنایع ماشین سازی کاربرد بسیاری دارند.
نحوه تولید تختال
همانطور که اشاره شد فرایند تولید تختال‌ها بر اساس نورد گرم صورت می گیرد. در اولین مرحله سطوح آن با استفاده از مشعل‌های مخصوص و همچنین کمک دست تمیز شده و سپس در کوره با دمای 1250 درجه سانتیگراد قرار داده می‌شوند. بعد از این مرحله غلطک‌هایی به صورت اتوماتیک بر روی تختال‌ها قرار‌گرفته و به وسیله آب خنک می‌شوند.
در این روش تختال‌ها با کیفیت بسیار بالایی تولید‌شده و خراشی بر سطح آن ایجاد نمی‌گردد. در پایان نیز با توجه به موارد استفاده به روش‌های مختلفی مورد پردازش قرار می‌گیرند. اما به طور کلی تختال به سه روش تولید می‌شود که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
تولید تختال در کوره بلند
کنورتور یا کوره بلند در واقع یک روش سنتی برای تولید اسلب به شمار می‌آید که در آن نیاز به ذغال سنگ خواهد بود.
تولید تختال در کوره الکتریکی
تولید تختال یا فولاد در برخی مواقع توسط کوره‌های الکتریکی صورت می‌گیرد. در این روش لازم است که آهن و دیگر ترکیبات مانند بنتونیت، آهک، کک و دیگر افزودنی‌ها از بخش بالای کوره به درون آن ریخته‌شود. بعد از ذوب، مواد داخل قالب‌های مسی ریخته شده تا به فرم دلخواه تبدیل شوند. سپس با استفاده از آب خنک و یا قرارگیری شمش منجمد شده تبدیل به محصول نهایی خواهند شد.
تولید تختال با کوره القایی
در روش کوره القایی نیاز به استفاده از انرژی برق و الکترود خواهد بود که این امر هزینه‌های بالایی را برای تولید کنندگان به دنبال دارد. به همین دلیل از این روش برای تولید تختال و فولاد چندان استفاده نمی‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی تختال یا همان اسلب پرداختیم و دریافتیم که این محصول در فرایند ریخته‌گری یا عملیات نورد شمش تولید و ساخته‌می‌شود. مهمترین کاربرد تختال‌ها در واقع تولید ورق‌های گرم یا سیاه است که برای صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. نحوه تولید تختال ها نیز با توجه به نوع کوره متفاوت است. در کشورمان به دلیل فراوانی ذغال سنگ، اغلب از روش کوره بلند برای تولید تختال استفاده می‌شود.
