ورق استیل ضد سایش چیست و چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

استیل یکی از متریال‌های بر پایه آهن است که کاربرد گسترده‌ای در صنایع گوناگون دارد. همچنین آلیاژی است که از مخلوط کردن آهن و کربن و دیگر آلیاژها به میزان مشخص به دست می‌آید و به دلیل مزایای زیادی که دارد، به صورت بسیار گسترده، در ساخت و تولید انواع محصولات و مصنوعات به کار می‌رود. استیل معمولاً به شکل ورق در بازار به فروش می‌رسد و البته انواع گوناگونی از لحاظ جنس و ابعاد و کاربرد دارد. ورق استیل ضد سایش یکی از انواع ورق‌های استیل است که کاربرد ویژه‌ای در تولید لوازم و مصنوعات فلزی دارد.
در این مقاله قصد داریم تا با این نوع از ورق‌های استیل که ضدخش و ضربه هستند، بیشتر آشنا شویم و ببینیم که این متریال در ساخت چه محصولاتی کاربرد دارد. در ادامه نیز با ویژگی‌هایی که باید این ورق‌ها برای کیفیت بالا، داشته باشد، آشنا خواهیم شد.

ورق استیل ضد سایش چیست؟

یکی از پرکاربردترین ورق‌های استیل مورد استفاده در صنایع گوناگون، ورق‌های استیل ضد سایش هستند. این ورق‌های استیل طوری طراحی و ساخته می‌شوند که اثرات سایش آن‌ها بر روی سطوح دیگر به حداقل برسد. معمولا در اثر کشیده شدن دو جسم بر روی یکدیگر، ذرات سطحی از دو جسم کنده می‌شود . به این مکانیسم، سایش گفته می‌شود و به مرور زمان از دوام جسم کم خواهد کرد.
ورق استیل ضد سایش، نوعی از ورق استیل است که سختی بالایی دارد و با توجه به مواد به کار رفته و فرآیند ساخت، سایش در آن بسیار کمتر از متریال‌های دیگر و یا انواع دیگر ورق‌های استیل ایجاد می‌شود.  به این نوع از ورق‌های استیل، ورق هاردوکس نیز گفته می‌شود. این ورق‌ها معمولا مقاومت و سختی بالایی دارند و مقاومت آن‌ها در برابر خوردگی نیز بالا است.

چه عواملی می‌توانند باعث سایش در سطوح گوناگون شوند؟

قبل از تهیه ورق‌های استیلی که ضدسایش هستند و مقاومت بالایی در این زمینه دارند، باید ببینیم که در محیط مورد نظر، قرار است که چه عامل و یا عوامل ساینده‌ای وجود داشته باشد؟ دانشمندان و صنعتگران سیستم سایشی (Tribological System) را ببرسی کرده و عواملی که در آن وجود دارند را به این چهار دسته تقسیم‌بندی نموده‌اند:

• فاکتورهای محیطی (Ambient Medium) که شرایط و عوامل موجود در محیط هستند که دیگر پارامترها در این شرایط عمل می‌کنند، از جمله، درصد رطوبت، دما، میزان نمک موجود در سیستم و…
• مواد ساینده (Active Body) که عامل به وجود‌آورده سایش و خرابی در ورق‌های استیل و یا دیگر متریال‌ها هستند مانند شن و ماسه، سنگ، خاک و یا دیگر متریال‌های موجود در سیستم
• مواد تحت سایش (Passive Body) که با مواد ساینده درگیر است و تحت سایندگی آن‌ها قرار می‌گیرد. در این مورد، سطوح ورق استیل منظور ما است.
• مواد میانی (Accompanying Secondary) که بین دو عامل بالا قرار می‌گیرند مانند آب‌وهوا، روغن و اسید و…

چه عواملی می‌توانند باعث ایجاد سایش در ورق‌های استیل شوند؟

ورق استیل ضد سایش بنا به کاربردی که دارند، ممکن است در محیط‌های ساینده و یا تحت‌تأثیر عوامل ساینده قرار بگیرند. به عنوان مثال ورق‌های استیل به کار رفته در سیستم‌های خط تولید، تحت تأثیر عبور محصولات ممکن است دچار سایش شوند. شن و ماسه و خاک نیز دیگر عوامل ساینده در محصولات تولید‌شده استیل هستند. همچنین نمک‌ها و عوامل محلول در آب دریا در سیستم‌های گوناگون نیز می‌توانند باعث ایجاد سایش در این سطوح شوند.

تولید ورق‌های استیل ضد سایش

این ورق‌ها نیز مانند دیگر ورق‌های استیل، آلیاژی از آهن و کربن با درصد مشخص هستند. علاوه بر این موارد، فلزات خاصی مانند نیکل، منگنز، کروم و بور با درصدهای مشخص به این مواد اولیه اضافه می شوند تا خواص خاص فیزیکی و شیمیایی مورد نظر را در این ورق‌های استیل، ایجاد کنند. این آلایژها باعث ایجاد مقاومت و سختی بالاتری در مقایسه با دیکر محصولات مشابه می‌شود.

علاوه بر این مواد اولیه، مواردی خاصی در مراحل تولید نیز باعث ایجاد سختی بیشتر می‌شود. یکی از این فرآیندها، عملیات کوئنچ تمپر است که در طی آن، ورق‌های استیل برای ایجاد حالتی سخت‌تر و ضد سایش، پس از عملیات فولادسازی به سرعت سرد می‌شوند. میزان درصد کربن مورد استفاده در این آلیاژها نیز تأثیر زیادی در مقاومت آن‌ها در برابر سایش دارد. اگر درصد کربن مورد استفاده در استیل، بیش از حد بالا رود، مقاومت آن در برابر سایش کاهش‌یافته و ترد و شکننده می‌شود.

کاربردهای ورق‌های استیل ضدسایش چیست؟

ورق استیل ضد سایش بیشتر در صنایع سنگین و در مواردی که برخورد و احتمال سایش سطوح استیل بالا است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ورق‌ها در سختی‌های گوناگون و با درجه‌بندی‌های متفاوت در بازار تولید و عرضه می‌شود. این ورق‌ها در درجه سختی ۴۰۰، ۴۵۰، ۵۰۰، ۵۵۰ و ۶۰۰  موجود است اما انواع ۴۵۰ و ۵۰۰ بیشتر در صنایع کشور ما کاربرد دارد. از جمله کاربردهای این ورق‌ها، می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• ساخت تجهیزات تولید سیمان
• صنعت راه‌سازی
• تولید انواع ماشین‌آلات سنگین
• سنگ‌شکن و لودر
• تولید ماشین‌آلات کشاورزی
• تولید ماشین‌آلات ساختمان‌سازی
• تولید خط تولید و تسمه نقاله و نوار نقاله
• تجهیزات معدن
• تجهیزات قالب‌گیری
• تولید یاتاقان
• تولی انواع قطعات خودروهای سنگین و سبک از جمله تولید دیسک ترمز